 |
|---|
Elia Kazanjoglous
Doğum Tarihi - 7 Eylül 1909, İstanbul
Ölüm Tarihi - 28 Eylül 2003, New York
Türkiye'de yaşayan Ermeni kökenli anne-babanın oğlu olarak Elia Kazancıoğlu adıyla İstanbul'da dünyaya geldi. Dört yaşındayken de ailesiyle birlikte ABD''ye geçti. Kazan koleji bitirdikten sonra, tiyatro oyuncusu olmak isteğiyle 1930 yılında Yale Scool Of Drama'ya yazıldı. İki yıl sonra Lee Strasberg'in Group Theatre topluluğuna katıldı. 1934'de Komünist partiye giren Kazan, Strasberg'i tiyatro müdürlüğünden almak isteyen yerel komünist partisi'nin Strasberg'e karşı başlattığı entrikalara katılmayınca 1936'da partiden atıldı.
Kazan daha fazla insana ulaşmak için sinemaya yöneldi. Anatole Litvak'ın yönetimi altında çekilen ''City Of Conguest'' filminde oyuncu olarak rol aldı. Öok sayıda belgesel çekti ve Broadway'de çalıştı. Kazan 1945 yılında ilk uzun metrajlı filmi ''A TreE Growns In Brooklyn''i çevirdi. İki yıl sonra çevirdiği ''Gentleman's Agreemnent'' üç Oscar'la ödüllendirildi. Kazan, 1947 yılında Cheryl Crawford ile birlikte Actors Studio adlı kendi aktörlük okulunu kurdu. İlk öğrencisi Marlon Brando'nun üne kavuşmasını sağladı.
Kazan 1952'de, geçmişinde komünizme bulaştığı için ''Amerika'ya Karşı Çalışmaları Araştırma Komisyonu'' önünde ifade vermeye çağrıldı ve o zamandan tanıdığı birçok sinema çalışanını ihbar etti. Bu nedenle uzun süre bir ispiyoncu muamelesi gördü. 1954 yaptığı ''On The Waterfront'' filmi birçok eleştirmen tarafından Kazan'ın kişisel başarısızlığıyla hesaplaşması olarak yorumlandı ve film tam sekiz dalda Oscar aldı.
James Dean de kazan'ın öğrencileri arasındaydı. James Dean, Kazan'ın 1955 yapımı ''East Of Eden'' de oynayarak bir kült figürü olmak payesine erişti.
Filmleriyle istediği başarılarına ulaşamayan Kazan 60'ların başında roman yazarlığına soyundu. 1998'de ''A Life'' adlı otobiyogrofisini yayınlayan Kazan, 1998'de ömür boyu Şeref Oscar'ı ile ödüllendirildi.
Elia Kazan, tam adı Elia Kazancıoğlu (7 Eylül 1909, İstanbul - 28 Eylül 2003, New York), Rum asıllı ABD'li yönetmen ve yazar.Özellikle Tennessee Williams ve Arthur Miller'ın oyunlarını sahneleyerek tiyatroda büyük başarı kazanmış, etkileyici filmleriyle sinema sanatının ustaları arasına girmiştir.
Dört yaşındayken ailesiyle birlikte ABD'ye göç etti.New York kenti'nde ve New York eyaletindeki New Rochelle'de büyüdü.Massachusetts'te Williams College'a gitti ve yükseköğrenimini burada tamamladı.Yale Üniversitesi'nde tiyatro öğrenimi gördü.1932'de oyuncu olarak katıldığı New York kenti'ndeki ünlü Group Theatre'da 1939'a değin etkinlik gösterdi.
Kazan ilk oyununu 1934'te New York kentinde sahneledi.1940'larda yönettiği oyunlarla ülke çapında üne kavuştu ve Broadway'in en iyi yönetmenleri arasına girdi.1947'de Cheryl Crawford ve Robert Lewis'le birlikte ünlü oyunculuk okulu Actors Studio'yu kurdu.Bir yıl sonra Lee Strasberg de bu gruba katıldı.Film yönetmeye 1944'te başladı.Filmleri çoğunlukla ilerici ve toplusal açıdan eleştirel temalar içermektedir.1948 ve 1955'te Akademi Ödüllerinde iki kez en iyi yönetmen oscarını kazandı.1960-64 arasında da New York kentindeki Lincoln Sahne Sanatları Merkezi Repertuar Tiyatrosu'nun yönetmenleri arasında yer aldı.
1952'de Amerika'ya Karşı Etkinlikler Komitesi'nce (HUAC) sorgulanan Kazan, buradaki ifadesinden ötürü ağır eleştirilere uğradı.Başta Rıhtımlar Üzerinde olmak üzere çeşitli yapıtlar bu kovuşturmadaki tutumuyla ilgili izler taşır.1960'ların ortalarında tiyatrodan uzaklaşmaya başladı; sinemayı da ikinci plana burakarak yazarlığa ağırlık verdi.1999 yılında 71. Akademi Ödüllerinde Yaşamboyu Onur ödülüyle aldı.
1970'lerden itibaren Türkiye'yi sık sık ziyaret eden Kazan, 1988'de 7. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde seçici kurul başkanlığı yaptı.Zülfü Livaneli'nin Sis filminde küçük bir rol aldı (1989).
Filmografi
A Tree Grows in Brooklyn (1945) (Bir Genç Kız Yetişiyor)
Gentleman's Agreement (1947) (Namus Sözü)
Pinky (1949) (Kara Damga)
A Streetcar Named Desire (1951) (İhtiras Tramvayı)
Viva Zapata! (1952)
On the Waterfront (1954) (Rıhtımlar Üzerinde)
East of Eden (1955) (Cennetin Doğusu)
Baby Doll (1956) (Taş Bebek)
A Face in the Crowd (1957) (Kalabalıkta Bir Yüz)
Splendor in the Grass (1961) (Aşk Bahçesi/Gençlik Biterken)
America, America (1962) (Amerika, Amerika)
The Arrangement (1969) (Uzlaşma)
